Pandemia, ograniczenia gospodarcze, a także obecny kryzys ekonomiczny spowodowany działaniami wojennymi, wzrostem cen i inflacją to wyzwania, które dotykają wielu przedsiębiorców. W takich okolicznościach utrata płynności finansowej, opóźnienia w spłacie zobowiązań i w końcu niewypłacalność stają się coraz bardziej powszechne. Choć renegocjacje umów i restrukturyzacja zobowiązań są możliwe, często nie spotykają się z akceptacją wierzycieli. Dla wielu przedsiębiorców ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest jedynym wyjściem, które pozwala uregulować długi w granicach posiadanego majątku.
Ale aby ogłoszenie upadłości konsumenckiej było możliwe, dłużnik musi spełniać kilka podstawowych warunków
Status konsumenta – kluczowy wymóg
Upadłość konsumencka dotyczy wyłącznie osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Dla przedsiębiorcy oznacza to konieczność wcześniejszego zamknięcia firmy. Dopiero po likwidacji działalności i wykreśleniu z CEIDG przedsiębiorca uzyskuje status konsumenta, który uprawnia do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Ważne jest, aby pamiętać, że zawieszenie działalności nie wystarcza – przedsiębiorca musi całkowicie zakończyć działalność, aby móc ubiegać się o ten rodzaj upadłości.
Niewypłacalność – warunek ogłoszenia upadłości
Podstawowym kryterium upadłości konsumenckiej jest stan niewypłacalności dłużnika. Przedsiębiorca lub osoba fizyczna jest niewypłacalna, gdy nie jest w stanie spłacić swoich zobowiązań przez okres minimum trzech miesięcy. Niewypłacalność musi dotyczyć zarówno zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Warto zaznaczyć, że przejściowe problemy finansowe nie stanowią podstawy do ogłoszenia upadłości – trudności te muszą mieć charakter trwały.
Upadłość gospodarcza czy konsumencka – którą wybrać?
Przedsiębiorcy, którzy stają w obliczu niewypłacalności, mają 30 dni na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości gospodarczej. W przypadku konsumentów nie ma takiego terminu – mogą oni wnioskować o upadłość w dowolnym momencie, uwzględniając swoje zobowiązania, zarobki i sytuację ekonomiczną. Podczas gdy upadłość konsumencka ma na celu oddłużenie osoby fizycznej, upadłość gospodarcza skupia się na zaspokojeniu wierzycieli poprzez sprzedaż majątku dłużnika.
Warto zauważyć, że upadłość gospodarcza wiąże się z większymi formalnościami i kosztami. Z kolei w przypadku upadłości konsumenckiej uproszczona procedura pozwala na szybsze przeprowadzenie procesu – nie ma potrzeby wyznaczania sędziego-komisarza, a postępowanie ogranicza się głównie do likwidacji majątku przez syndyka.
Prowadzenie działalności gospodarczej po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej – co warto wiedzieć?
Prawo upadłościowe nie zakazuje prowadzenia działalności gospodarczej przez konsumenta, który ogłosił upadłość. Zgodnie z art. 62 prawa upadłościowego, majątek dłużnika w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty w trakcie postępowania wchodzi w skład masy upadłości. Jeśli upadły konsument zdecyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej po ogłoszeniu upadłości, musi niezwłocznie poinformować o tym syndyka, ponieważ niezgłoszenie takiego faktu grozi umorzeniem postępowania i odpowiedzialnością karną.
Warto pamiętać, że działalność gospodarcza prowadzona przez konsumenta po ogłoszeniu upadłości pozostaje pod nadzorem syndyka. Zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia tej działalności stają się częścią masy upadłości, co może przedłużyć postępowanie i zwiększyć jego koszty.
Na czym polega oddłużenie konsumenta w ramach upadłości?
W wyniku postępowania upadłościowego konsument ma szansę na oddłużenie, które może przybrać różne formy, w zależności od jego sytuacji finansowej i zdolności do spłaty zobowiązań:
Umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli
Jeżeli dłużnik jest trwale niezdolny do jakichkolwiek spłat, sąd może zdecydować o umorzeniu zobowiązań bez potrzeby ustalania planu spłaty. Taka decyzja podejmowana jest w wyjątkowych przypadkach, gdy dłużnik nie ma żadnych możliwości zarobkowych, a jego stan zdrowia uniemożliwia podjęcie pracy, co zostało potwierdzone obiektywnymi przesłankami.
Warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty
Gdy niezdolność do spłaty zobowiązań nie ma charakteru trwałego, sąd może warunkowo umorzyć zobowiązania na okres pięciu lat. Jeśli w tym czasie dłużnik odzyska zdolność do spłaty, sąd może uchylić wcześniejsze postanowienie i ustalić plan spłaty wierzycieli.
Ustalenie planu spłaty wierzycieli
Jeśli dłużnik posiada pewne możliwości zarobkowe, sąd ustala plan spłaty wierzycieli, biorąc pod uwagę dochody dłużnika, konieczność jego utrzymania oraz wysokość niezaspokojonych zobowiązań. Plan ten musi uwzględniać realne możliwości dłużnika, a także jego potrzeby mieszkaniowe i obowiązki alimentacyjne.
Podsumowanie: Upadłość konsumencka jako narzędzie dla przedsiębiorców w kryzysie
Upadłość konsumencka to skuteczne rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy w obliczu utraty płynności finansowej, po zamknięciu działalności gospodarczej, mogą skorzystać z tego mechanizmu w celu oddłużenia. Choć proces ten różni się od upadłości gospodarczej, jego celem jest ochrona majątku dłużnika oraz umożliwienie mu wyjścia z trudnej sytuacji finansowej. Dla przedsiębiorców upadłość konsumencka może być mniej sformalizowaną, tańszą i szybszą alternatywą, jednak decyzja o jej ogłoszeniu powinna być starannie przemyślana, uwzględniając wszystkie dostępne środki restrukturyzacji. Warto pamiętać, że choć upadłość konsumencka daje szansę na oddłużenie, nie jest automatycznym rozwiązaniem dla wszystkich i wymaga spełnienia określonych warunków.
Zobacz również obszerny artukuł: Jak ogłosić upadłość konsumencką w 2024 roku? Praktyczny poradnik.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 tj.).
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 1228 tj.).
Odnośnik zwrotny: Restrukturyzacja Przedsiębiorstw – kompleksowy przewodnik krok po kroku -